Ինչպես էր Ռոբերտ Քոչարյանը պատրաստվում հանձնել Մեղրին․ Արխիվային փաստաթուղթ

«Հայկական ժամանակը» վերահրապարակում է 2008 թվականի փետրվարի իննի համարում գաղտնազերծված փաստաթուղթը՝ Ռոբերտ Քոչարյանի իշխանության կողմից Մեղրին Ադրբեջանին հանձնելու համաձայնագրի մասին: Համաձայնագիրը, որի գոյությունը տարիներ շարունակ հերքվել էր Քոչարյանի ու նրա իշխանության կողմից, ի թիվս ուրիշ փաստաթղթերի 2008 թվականին ստացել էր նախագահի թեկնածու Տեր-Պետրոսյանի շտաբը:

Փաստաթղթի մեջ խոսքը Ռոբռրտ Քոչարյանի առաջարկության հիման վրա համանախագահների կազմած ԼՂ հարցի կարգավորման այն ծրագրի վերաբերյալ է, որի համաձայն՝ Մեղրիի շրջանը պիտի զիջվեր Ադրբեջանին՝ Լաչինի փոխարեն: 2008 թվականին հրապարակելով իր ձեռքի տակ հայտնված այդ փաստաթուղթը՝ ՀԺ-ն գրել էր, որ 1999թվականի աշնանը, երբ Ռոբերտ Քոչարյանը այն ներկայացրել է Անվտ անգության խորհրդում, Քոչարյանին կտ րուկ և կոպիտ դեմ են արտահայտվել Վազգեն Սարգսյանը ու Կարեն Դեմիրճյանը՝ դուրս գալով ու դուռը խփ ելով նրա երեսին:

«Իսկ մի քանի շաբաթ անց կատարվեց Հոկտեմբերի 27-ի ոճր ագործությունը: Որոշ վերլուծաբաններ այս 2 փաստերում պատճառահետեւանքային կապ են տեսնում»,- ասվում է ՀԺ-ի 2008 թվականի փետրվարի իննի համարում: Ստորեւ ներկայացնում ենք փաստաթուղթը ամբողջությամբ.

Ադրբեջանի Հանրապետությունն ու ՀՀ-ն իրենց միջեւ առկա հակամար տությունը մշտական հիմքի վրա լուծելու, ոնց անկախ ազգային զարգացման և խաղաղության, կայունության և իրենց ժողովուրդների ու իրենց տարածաշրջանի բարգավաճման ապահովման համար հարկավոր պայմաններ ստեղծելու նպատակով պայմանավորվեցին ներքոշարադրյալի մասին.

Հոդված 1. Նույն Համաձայնագիրը ուժի մեջ մտնելուց հետո նախկին ԼՂ-ի Ինքնավար Մարզի տարածքը, Շուշիի շրջանն ու Լաչինի շրջանը (1988 թվականին եղած սահմաններում, ինչպես նշված է Ա հավելվածի մեջ) փոխանցվում են ՀՀ-ին: Սույն Համաձայնագիրն ուժի մեջ մտնելուց հետո Մեղրիի շրջանը (1988 թվականին եղած սահմաններում, ինչպես նշված է Ա հավելվածում) փոխանցվում է Ադրբեջանի Հանրապետությանը:

Հոդված 2. Աղդամի, Ֆիզուլիի, Ջեբրայիլի, Կուբաթլիի, Զանգելանի, Քելբաջարի, Ղազախի ու Շահումյանի գրավյալ տարածքները (1988 թվականին եղած սահմաններում, ինչպես նշված է Ա հավելվածում) շուտափույթ փոխանցվում են Ադրբեջանի Հանրապետության քաղաքական ու վարչական վերահսկողության ներքո: հոդ ված երեք. Նույն Համաձայնագիրը ուժի մեջ մտնելուց հետո ցանկացած պետության բոլոր ոչ սահմանակից տարածքները (անկլավները) փոխանցվում են այն երկրին, որը շրջապատում է դրանք:

Հոդված 4. Սույն Համաձայնագիրը ուժի մեջ մտնելուց միանգամից հետո Հայաստանը սկսում է իրականացնել իր ԶՈՒ-ի դուրսբերումը ադրբեջանական բոլոր գրա վյալ տարածքներից, ներառյալ Աղդամի, Ֆիզուլիի, Ջեբրայիլի, Կուբաթլիի, Շահումյանի, Քելբաջարի, Զանգելանի ու Ղազախի շրջանները: Զինուժի դուրսբերումը պիտի ավարտվի սույն Համաձայնագիրն ուժի մեջ մտնելուց հետո 60 օրվա մեջ: Այդ ուժերի հետքաշման եւ տեղափոխման պլանավորումը և իրականացումը կկատարվի միջազգային դիտորդական ուժերի աջակցությամբ՝ 10-11 հոդ վածների դրույթներին համապատասխան:

Հոդված 5. Նույն համաձայնագիրն ուժի մեջ մտնելուց միանգամից հետո սկսվում է Մեղրիի շրջանի բնակչության ու ներկայումս Աղդամի, Ֆիզուլիի, Ջեբրայիլի, Կուբաթլիի, Զանգելանի, Քելբաջարի եւ Շահումյանի շրջաններում բնակվող հայերի անվտանգ ու կամավոր տեղափոխումը ՀՀ-ի տարածք:

Այդ տեղափոխությունը պիտի ավարտվի սույն Համաձայնագիրն ուժի մեջ մտնելուց հետո վաթսուն օրվա մեջ: Այդ տեղափոխության պլանավորումն ու իրականացումը պիտի կատարվի միջազգային դիտորդական առաքելության հսկողությամբ, որը նախատեսված է սույն Համաձայնագրի 10-11 հոդ վածներին համապատասխան:

Մեղրիի շրջանը առաջին հերթին կբնակեցվի այդ հակամար տության հետեւանքով տեղահանված Ադրբեջանի քաղաքացիներով: Ամեն պետություն պատասխանատու է իր քաղաքացիների տեղափոխման համար եւ պիտի համագործակցի մյուս պետության ու միջազգային դիտորդական առաքելության հետ: Ամեն պետություն պետք է ապահովի բնակավայրերի ու մյուս ենթակառուցվածքների պաշտ պանությունը փոխանցվող շրջաններում՝ նպատակ ունենալով կա նխել դրանց ապամոն տաժումը, վնա սումը կամ ավ երումը:

Հոդված 6. Ադրբեջանն ու Հայաստանը ողջունում են միջազգային հանրության պարտավորությունը՝ աջակցելու այն ռեսուրսների համախմբմանը, որոնք պետք են ներքին մակարդակով տեղափոխվող անձանց անհապաղ վերադարձը ապահովելու համար: Ամեն պետություն ջանքեր է գործադրում իր երկրի ներսում վերաբնակված իր քաղաքացիների արագ վերադարձին սատարելու ուղղությամբ: Յուրաքանչյուր պետություն հրավիրում է Փա խստականների գործերով գերագույն հանձնակատարին (ՓԳԳՀ), Կարմիր խաչի միջազգային կազմակերպությանը (ԿԽՄԿ) ու այլ համապատասխան կազմակերպությունների՝ մոնիտորինգ իրականացնելու համար, այդ տեղափոխությունների կատարման գործում օգնություն ու աջակցություն ցուցաբերելու համար:

Հոդված 7. Նույն Համաձայնագրի ստորագրումից անմիջապես հետո երկու երկրներն էլ կիրականացնեն ականազերծման միջոցառումներ՝ նպատակ ունենալով պայմաններ ստեղծել միջազգային դիտորդական առաքելության գործունեության ծավալման ու քաղաքացիական բնակչության անվտ անգ վերադարձի ապահովման համար: Երկու երկրներն էլ, ըստ անհրաժեշտության, դիմում են միջազգային դիտորդական առաքելությանը և միջազգային այլ մարմինների՝ ականազերծմանը հավելյալ աջակցություն ցուցաբերելու համար:

Միջազգային դիտորդական առաքելությունը 2 երկրներին էլ աջակցություն կցուցաբերի ակш նազերծման միջոցառումներ իրականացնելու գործի մեջ՝ տեխնիկական աջակցության ու գործունեության կոորդինացման միջոցով: երկու պետություններն էլ միջազգային դիտորդական առաքելությանը կտրամադրեն ականների տեղաբաշխման ու դրանց տեսակների մասին իրենց տրամադրության ներքո եղած տեղեկությունները:

Հոդված 8. Ամեն պետություն հրաժարվում է մյուս պետության հանդեպ ունեցած այն պահանջներից, որոնք բխ ում են Ադրբեջանի ու Հայաստանի հակամարտությունից: Ամեն պետություն պատասխանատվություն է ստանձնում մյուս պետության նկատմամբ իր քաղաքացիների ունեցած այն պահանջների կարգավորման համար, որոնք, որ բխ ում են այդ հակամարտությունից, ոնց ծագում են սույն Համաձայնագրի կատարման շրջանակներում:

Հոդված 9. Նույն Համաձայնագիրը ուժի մեջ մտնելուց հետո 60 օրվա մեջ վերացվում են բոլոր տեսակի արգ ելանքներն և շրջափ ակումները: Ադրբեջանը և Հայաստանը մյուս պետություններին կոչ են անում վարվել նույն ձև:

Հոդված 10. Նույն Համաձայնագրի ժամանակին իրականացումն ապահովելու համար երկու պետություններն էլ սույնով Եվրոպայի անվտ անգության և համագործակցության կազմակերպությանը (ԵԱՀԿ) ու Բարձր մակարդակի պլանավորման նրա խմբին հրավիրում են ստեղծել միջազգային դիտորդական առաքելություն՝ նույն Համաձայնագրի դրույթների իրականացման համար: Ադրբեջանը և Հայաստանը համաձայնության են գալիս միջազգային դիտորդական առաքելության ստեղծման շուրջ այն ժամանակահատվածի համար, որը պետք է սույն Համաձայնագրի իրականացման համար, բայց ամեն դեպքում ոչ պակաս, քան մեկ տարով:

Ադրբեջանը և Հայաստանը երաշխավորում են. ա) միջազգային դիտորդական առաքելության ու նրա սարքավորումների և տեխնիկայի ազատ տեղաշարժը իրենց համապատասխան տարածքներում, դրանք կտրել անցնելու, ինչպես նաեւ մեկից մյուսը անցնելու հնարավորություն, բ) հարգալից վերաբերմունք միջազգային դիտորդական առաքելության անդամների ու նրանց պահակախմբի հանդեպ, ինչպես նաեւ նրանց կառույցների ու սարքավորումների պահպանվածություն, գ) միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի պահպանում:

Հոդված 11։ Ադրբեջանը ու Հայաստանը համաձայնում են, որ միջազգային դիտորդական առաքելությունը բաղկացած լինի ԵԱՀԿ անդամ պետություններից, բայց դրանց կազմի մեջ չեն մտնի Ադրբեջանի Հանրապետությանը ու ՀՀ-ի սահմանակից որեւէ պետության կամ Մինսկի խմբի համանախագահ պետությունների անձնակազմեր:

Հոդված 12. Սույն Համաձայնագիրը ուժի մեջ մտնելուց անմիջապես հետո Ադրբեջանը և Հայաստանը բանակցություններ կսկսեն հնարավորինս կարճ ժամանակամիջոցի մեջ լիամասշտ աբ ու բնականոն դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու ուղղությամբ:

Հոդված 13. Նույն Համաձայնագիրը ստորագրելուց անմիջապես հետո Ադրբեջանը և Հայաստանը կստեղծեն համատեղ հանձնաժողով (Համաձայնագրի քաղաքացիական կողմերը) և Զինվորական հանձնաժողով (Համաձայնագրի ռազ մական կողմերը)՝ դրանցից ամենքին միջազգային դիտորդական առաքելության մասնակցությամբ, նպատակ ունենալով ապահովել իրադրության կարգավորման միջոցառումներ, ներառյալ վստահության ամրապնդման միջոցառումների մշակումը, սահմանամ երձ շրջանների, մաքսատների կառավարումը, տրանսպորտային համագործակցությունն և նաև ուղիղ օդային հաղորդակցության հաստատումը:

Հոդված 14. Ադրբեջանի Հանրապետությունն և ՀՀ-ն համաձայնում են այն բանի շուրջ, որ սույն հակամար տության կապակցությամբ կալանված բոլոր անձինք պիտի ազատվեն սույն Համաձայնագրի ստորագրումից հետո երեսուն օրվա մեջ, որ մա հացածների աճյ ունները պետք է վերադարձվեն, որ անհ ետ կո րած անձանց առնչությամբ պիտի հետաքննություններ անցկացվեն՝ նպատակ ունենալով պարզել նրանց անձը, գտնվելու վայրը և ճակատագիրը:

Այս պարտավորության կատարումը ապահովելու նպատակով սույն Համաձայնագրի ստորագրումից անմիջապես հետո պիտի ստեղծվի Համատեղ հանձնաժողով: Ադրբեջանը և Հայաստանը ԿԽՄԿ-ին, ՓԳԳՀ-ին ու մյուս միջազգային գերատեսչություններին հրավիրում են աջակցություն ցուցաբերել այս հարցում:

Հոդված 15. Ադրբեջանը և Հայաստանը համաձայնում են ապահովել ազգային հուշարձանների ու կողմերից ամեն համար մշակութային, պատմական, կրոնական կամ էթնիկ նշանակություն ունեցող վայրերի սպասարկումը և պահպանությունը: Այս պարտավորության կատարումը ապահովելու նպատակով սույն Համաձայնագրի ստորագրումից անմիջապես հետո պիտի ստեղծվի Համատեղ հանձնաժողով: Ադրբեջանը և Հայաստանը կրթության, գիտության ու մշակույթի հարցերով Միավորված ազգերի կազմակերպության գործակալությանը (ՅՈՒՆԵՍԿՕ) հրավիրում են աջակցություն ցուցաբերել այս հարցում:

Հոդված 16. Ադրբեջանը երաշխավորում է Հայաստանի իրավունքը՝ գոյություն ունեցող ճանապարհային ու երկաթուղային միջանցքների միջոցով պահպանելու տրանսպորտային ու առեւտրային կապերը Իրանի Իսլամական Հանրապետության հետ, ինչպես նաեւ ապագայում ապրանքների և սպասարկումների տարանցման համար հաղորդակցության նոր ենթակառուցվածքների ստեղծման իրավունքը: Այդ գործունեությունը կարգավորվում է Ադրբեջանի Հանրապետության ընդհանուր մաքսային ու տրանսպորտային օրենքներով ու դրույթներով:

Հոդված 17. Ադրբեջանը և Հայաստանը իրար հետհարաբերություններ կպահպանեն Միավորված ազգերի կազմակերպության կանոնադրության մեջ, Հելսինկիի եզրափակիչ ա կտի մեջ շարադրված սկզբունքներին ու միջազգային իրավունքի մյուս համապատասխան դրույթներին համապատասխան: Հատկապես, նրանք համաձայնում են լիովին հարգել միմյանց ինքնիշխան իրավահավասարությունը, վե ճերը կարգավորել խաղաղ միջոցներով ու ձեռնպահ մնալ այնպիսի գործողություններից, որոնք, որ սպա ռնալիքի միջոցով, ուժ կիրառելով կամ որեւէ այլ եղանակով ուղղված կլինեն մյուս երկրը տարածքային ամբողջականության կամ նրա քաղաքական անկախության դեմ:

Հոդված 18. Նույն Համաձայնագիրը ուժի մեջ է մտնում 2 երկրներում հանրաքվեների միջոցով դրա ընդունումից հետո: Ադրբեջանը և Հայաստանը մինչեւ այդպիսի հանրաքվեների անցկացումը ժամանակին կձեռնարկեն բոլոր հարկավոր քայլերը՝ իրենց սահմանադրություններին և օրենքներին համապատասխան, նպատակ ունենալով ապահովել այդ ձև սույն Համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելը: Ամեն կողմը մյուս կողմին կիրազեկի այն մասին, որ այդ քայլերը ձեռնարկված են: Հանրաքվեներն անցկացվում են նույն ժամանակ: Ադրբեջանն ու Հայաստանը ԵԱՀԿ-ին կխնդրեն միջազգային ուրիշ կազմակերպությունների համագործակցությամբ դիտորդական հսկողություն իրականացնել այդ հանրաքվեների նախապատրաստման ու անցկացման հանդեպ: Կնքված է————ում 1999 թվականի—— — ——ին երկու օրինակից, ընդ որում նաև օրինակները համազոր են: Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից։ Հայաստանի Հանրապետության կողմից-։

Понравилась статья? Поделиться с друзьями: