Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի նախագահները հեռախոսազրույց են ունեցել, որի ընթացքում «սխալ են որակել» Երուսաղեմն Իսրայելի մայրաքաղաք հռչակելու մասին ԱՄՆ նախագահ Թրամփի որոշումը: Այդ մասին հայտնել է ՌԻԱ Նովոստին:
Էրդողանը Ալիեւին հրավիրել է Երուսաղեմի հարցի վերաբերյալ Ստամբուլում պատրաստվող Վեհաժողովին: Ալիեւը բնականաբար ընդունել է հրավերը: Այլ կերպ թերեւս չէր էլ լինի, քանի որ ԱՄՆ նախագահի որոշումը Ալիեւի համար իսկապես մտահոգիչ է:
Թրամփի որոշումը մտահոգել է իսկապես շատ աշխարհքաղաքական սուբյեկտների եւ ուժային կենտրոնների: Մտահոգության առարկան այն է, որ ԱՄՆ նախագահի որոշումը մեծ դժգոհությամբ ընդունած արաբական աշխարհը կարող է գնալ իրավիճակի սրման, ինչը կբերի Մերձավոր Արեւելքի առանց այդ էլ թեժ տարածաշրջանի էլ ավելի թեժացմանը:
Խոշոր հաշվով, այդ թեժացումը կարող է որոշակի մտահոգության հիմք լինել նաեւ Հայաստանի համար, քանի որ Երուսաղեմում եւ Մերձավոր Արեւելքի երկրներում կան հայկական համայնքներ, թեժացումը կարող է վտանգի տակ դնել հայերին, եւ բացի այդ՝ կա նաեւ Երուսաղեմում հայկական եկեղեցապատկան իրավասությունների խնդիրը:
Այդ ամենով հանդերձ, Երեւանը միանգամայն խոհեմաբար բավական չեզոք արձագանք է տվել Երուսաղեմկի ճանաչման վերաբերյալ Թրամփի որոշմանը, ասելով, որ խնդիրը պետք է կարգավորվի իսրայելա-պաղեստինյան խաղաղ բանակցության տիրույթում, եւ միեւնույն ժամանակ նաեւ պարզապես հիշեցնելով Հայ Առաքելական եկեղեցու ձեւաչափով Երուսաղեմում հայկական իրավունքների առկայության հարցը:
Այլ կերպ ասած, Երեւանը նախ արաբական աշխարհին դեմ չի գնացել եւ հարգել է այդ աշխարհի մոտեցումները, միեւնույն ժամանակ նաեւ բավական նուրբ ազդակներ է հղել Միացյալ Նահանգներին, այն իմաստով, որ ամենեւին մտադիր չէ դառնալ կոնֆլիկտի կողմ, սակայն գործընթացում իրավատեր է քաղաքակրթական հենքով աշխարհքաղաքական տրենդի մասնակից լինելու իմաստով, բնականաբար ակնկալելով նաեւ այդ տրենդի տարածում արդեն անմիջականորեն հայկական պետականությանը առնչվող խնդիրների, այդ թվում կոնֆլիկտների մասով:
Ադրբեջանի նախագահին ամենից ուժեղ մտահոգում է հենց այդ՝ տարածման վտանգը, ոչ թե Երուսաղեմի իրավիճակի կամ Մերձավոր Արեւելքի կայունությունը եւ խաղաղությունը: Բանն այն է, որ Թրամփի որոշման մեջ Ալիեւի համար ամենամտահոգիչը որոշման հիմնավորումն է, որ տալիս է ԱՄՆ նախագահը՝ «իրականության ճանաչում»:
Բանն այն է, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության եռյակի շրջանակում աստիճանաբար ձեւավորվում է «իրականության ճանաչման» որոշակի կոնսենսուս, որը հատկապես արագացել է ապրիլյան պատերազմից հետո, երբ Ադրբեջանը տապալվեց ռազմական լուծման փորձի ընթացքում: Այդ լուծումը Բաքուն ստացել էր համանախագահներից մեկի՝ Ռուսաստանի անմիջական քաղաքական եւ ռազմա-տեխնիկական աջակցությամբ:
Միեւնույն ժամանակ, Բաքուն ստացել էր նաեւ հայկական դիվանագիտության մի շարք լրջագույն սխալների հետեւանքով մյուս երկու համանախագահներ Ֆրանսիայի եւ ԱՄՆ առնվազն լուռ «հավանությունը», թեկուզ չխանգարելու տեսքով: Այսինքն, ապրիլյան ագրեսիային գնացող Ադրբեջանն ուներ համանախագահության որոշակիորեն լուռ, բայց «կոնսենսուսային» իրավիճակ:
Բաքուն տապալվեց, եւ բացառելի չէ ընդհուպ այն, որ ԱՄՆ-ն ու Ֆրանսիան ըստ էության հենց այդ տապալմանը չխանգարեցին, ունենալով համոզում, որ հայկական զինուժը լիովին ունակ է տապալել ադրբեջանական ագրեսիայի եւ ստատուս-քվոն փոխելու ռուս-ադրբեջանական գործարքի փորձը, ինչը նշանակելու էր նաեւ Ռուսաստանի տարածաշրջանային դեստրուկտիվ, ռազմական շանտաժի վրա հենված քաղաքականության տապալում:
